Modelclausules: Veel gestelde vragen

1. Met wat voor (intellectuele eigendoms-) rechten krijg ik te maken bij on-line hergebruik van podiumkunstproducties?

Je krijgt te maken met auteursrechten en naburige rechten. Bij online hergebruik ga je name-lijk allerlei dingen doen waarvoor je de toestemming nodig hebt van (de vertegenwoordigers van) eigenaren van deze rechten of aan wie je een vergoeding moet betalen.

Doorgaans verzilveren de rechthebbenden de te verlenen toestemming door (in ruil) een vergoeding te verlangen, zodat het verschil tussen de handelingen waarvoor je toestem-ming nodig hebt en waarvoor je alleen vergoeding moet betalen niet onmiddellijk herken-baar is.

De kern van online hergebruikbevoegdheden die je nodig hebt, zijn het recht om de podiumproductie audio(visueel) op te nemen en om deze opname aan het publiek online beschikbaar te stellen.

Deze rechten zul je doorgaans moeten verwerven bij (vertegenwoordigers van) de crea-tief medewerkenden aan de podiumproductie en de rechthebbenden (tekst, muziek, choreo-grafie etc) op het werk dat wordt uitgevoerd, respectievelijk opgenomen en online gezet.

2. Waarom mag ik mijn podiumproductie niet zonder meer online (laten) publiceren?

Omdat de toestemming die je hebt geregeld voor de zaal (de op-/uitvoeringsrechten) niet automatisch toestemming betekent voor het opnemen van de voorstelling of het concert en het online publiceren van die opname. Bij twijfel of je in het bezit bent van de vereiste toe-stemming, moet je weten dat een onduidelijke tekst van het contract je niet het voordeel van de twijfel op zal leveren.

3. Is het auteursrecht/ zijn de naburige rechten altijd van toepassing als ik mijn podiumkunstproductie online beschikbaar wil stellen?

Van toepassing zijn ze altijd (tenzij de beschermingsduur voorbij is), maar sommige dingen mogen gewoon zonder toestemming of vergoedingsverplichting.

Dat is het geval wanneer je voorgenomen online gebruik is toegestaan op grond van wettelijke beperkingen van het auteurs- en naburige recht, mits in je licentiecontracten die bevoegdheid niet is uitgesloten. Denk aan een citaat (een fragment van een productie in het kader van bespreking, terug- of vooruitblik), of aan een parodie (komische bedoeling) of pas-tiche (‘stijlimitatie’).

Omdat de grenzen en randvoorwaarden van die wettelijke beperkingen in de praktijk moeilijk zijn te bepalen, is het bij twijfel verstandig eerst een specialist te raadplegen voor je iets online zet.

Naast een mogelijk beroep de wettelijke beperkingen, kan het zijn dat het platform waarop je iets online wilt zetten al (bepaalde) rechten heeft geregeld (denk aan YouTube en Buma).

4. Mag ik zonder iets te regelen een kort fragment van een podiumkunst-productie online publiceren (bijvoorbeeld ter promotie van een voorstel-ling)?

De wet (auteurswet en wet naburige rechten) maakt dit mogelijk. Ook is in veel contracten waarin de toestemming om een werk op of uit te voeren is geregeld, is geregeld dat fragmenten met een bepaalde maximumduur mogen worden gebruikt voor promotie.

Als er niets uitdrukkelijk is geregeld valt er bovendien veel voor te zeggen dat voor ge-bruikelijke promotie fragmenten mogen worden getoond.

Maar het omgekeerde kan aan de orde zijn: de wettelijke vrijheid om een fragment on-line te zetten kan zijn ‘weggecontracteerd’. Raadpleeg dus altijd je contracten voor je iets on-line zet.

5. Met welke bij de podiumkunstproductie betrokken personen moet ik iets regelen op het gebied van intellectuele eigendom als ik mijn podium-kunstproductie online ter beschikking wil stellen?

De juridische kring van personen met wie je iets moet regelen, sluit niet altijd aan bij de kring van personen die in de sector worden gezien als de personen met wie iets zou moeten worden geregeld.

Om de juridische kring te bepalen, moet je nagaan wie een auteursrechtelijk be-schermde bijdrage aan de productie levert en wie het auteursrechtelijk beschermde werk uitvoert.

Tot de auteursrechtelijke makers van een beschermd werk behoren de auteurs en componisten, decor-, licht- en kostuumontwerpers en in voorkomende gevallen ook choreogra-fen en’ beeldmakers’ (foto, video).

Tot de uitvoerenden worden, naast de acteurs en de musici, ook de dirigent en de regisseur gerekend.

In de CAO arbeids- en opdrachtovereenkomsten kan al iets zijn ‘geregeld’(zoals de me-dewerking aan de opname en de vergoeding voor het publiceren van de opname), dus altijd eerst naar deze overeenkomsten kijken, voor je iets gaat ‘regelen’.

6. Maakt het voor het regelen van de rechten uit of het creatieve team (de makers) en de uitvoerenden bij mijn podiumkunstproductie in dienst zijn of werken als ZZP’er?

Zeker. Maar bedenk allereerst dat de in de sector, of bij het gezelschap, als leden van het creatieve team aangeduide personen niet synoniem behoeven te zijn met makers in au-teursrechtelijke zin. Die laatsten zijn uitsluitend zij die een auteursrechtelijk beschermd werk creëren (met name auteurs, componisten, vertalers, bewerkers, ontwerpers) en dus niet degene die het beschermde werk uitvoeren (niet alleen acteurs, dansers, musici, maar ook de regisseur en dirigent).

Het onderscheid tussen de mensen in dienst en de zzp-ers is van belang omdat voor werknemers in de auteurswet en in de wet naburige rechten een regeling bestaat op grond waarvan de rechten in beginsel bij de werkgever berusten, terwijl voor de zzp-ers geldt dat de rechten in beginsel bij hen berusten en er dus altijd aanvullende afspraken moeten worden gemaakt.

7. Maakt het voor het regelen van rechten uit op welk (online) platform ik mijn podiumkunstproductie beschikbaar stel?

Zeker. Voor het online beschikbaar stellen van de opname van de productie is weliswaar in beginsel altijd toestemming vereist, maar voor sommige platforms is een deel van de rechten al collectief geregeld (YouTube heeft bijvoorbeeld afspraken met Buma Stemra).

8. Wanneer krijg ik bij het online hergebruiken van podiumkunstproducties te maken met collectieve beheersorganisaties?

Online hergebruik vereist dat de podiumproductie audio(visueel) wordt opgenomen en deze opname wordt vervolgens online gezet. Zowel de opname als de beschikbaarstelling online vereisen in beginseltoestemming (al dan niet omgezet in een vergoedingsaanspraak).

Wanneer deze toestemmings- en/of vergoedingsrechten niet individueel worden uitge-oefend door een rechthebbende of diens vertegenwoordiger, zoals een agent of uitgever, kan sprake zijn van de uitoefening door een collectieve beheersorganisatie.

Hoewel de vraag met welke organisatie je te maken kunt krijgen in de eerste plaats af-hangt van de beschermde werken (auteursrechthebbenden) en prestaties (naburig rechtheb-benden) die in de productie te horen en/of zien zijn, leert de praktijk dat voor online gebruik de podiumkunstinstelling slechts te maken krijgt met Buma Stemra en soms met Picto-right.

9. Wat moet ik doen als ik aansprakelijk word gesteld voor het online her-gebruiken van een podiumkunstproductie?

Doorgaans is het verstandig om de productie onmiddellijk offline te plaatsen en te houden tot juridisch advies is ingewonnen (en daarna in lijn met het advies handelen).

Wanneer de aansprakelijkstelling gepaard gaat met enigszins substantiële schade-claims en wellicht ook een aanspraak op vergoeding van advocaatkosten, kan het verstandig zijn om naast het opschorten van de beschikbaarstelling ook een gebruikelijke licentievergoe-ding aan te bieden. Immers is de gederfde vergoeding doorgaans gelijk aan de hoogte van de geleden schade, zodat na aanbieding van die vergoeding er geen grond bestaat voor het door-gaan met de aanspraak op schadevergoeding en het oplopen van de aanspraak op vergoeding van advocaatkosten.

10. Wat moet ik doen als mijn vraag niet beantwoord wordt in of met ge-bruikmaking van de tool?

Het kan goed zijn dat je eigen situatie net even anders is of lijkt en/of dat de wederpartij met wie je afspraken wilt maken, het niet eens is met de via de tool voorgestelde afspraak. Wan-neer je je juridisch voldoende safe voelt, kun je uiteraard afwijken van de tool.

Belangrijk is in dat geval dat je een goed overzicht houdt van de verschillen tussen de afspraken met alle betrokkenen en de daar eventueel uit voortvloeiende gebruiksbeperkingen in acht neemt.

Wanneer je vastloopt omdat je onvoldoende kunt bedenken en/of je onvoldoende vei-lig voelt hoe je vraag met behulp van de tool kan worden opgelost, is het raadzaam om extern juridisch advies in te winnen.