Theater De Kring: Digitaal theater als businessmodel voor inclusie

Toen Jan-Hein Sloesen startte als directeur-bestuurder bij de Kring in Roosendaal, begon het thema inclusie te spelen. "Ons doel was het bereiken van meer participatie en toegankelijkheid voor alle mensen. Aanleiding om digitaal te gaan was bij ons dus het streven naar diversiteit en inclusie," vertelt Jan-Hein.

Een digitale strategie voor inclusie

Het begon allemaal vanuit een samenwerking met Theaterwerkplaats Tiuri. Een plek voor mensen met een (cognitieve) beperking. De Kring had een zaal leeg staan waar Tiuri gebruik van wilde maken voor hun voorstellingen. De samenwerking kreeg vorm door een aanvraag via Fonds Cultuurparticipatie waarbij gezelschappen gaan samenwerken met mensen met een fysieke of verstandelijke beperking.

Een significante doelgroep

Theaterbezoek is voor veel mensen een te zware belasting. Bijvoorbeeld door het reizen naar het theater, het in de rij staan voor de zaal en de drukte. Dit geeft veel prikkels en is vermoeiend voor mensen met bijvoorbeeld hersenletsel. De Kring raakte hiermee bekend door een gesprek met iemand met zo’n niet-aangeboren hersenafwijking.

“We kunnen nog veel meer doen voor een nieuw publiek. Bovendien blijkt 10% van de bevolking niet naar het theater te kunnen vanwege een beperking. Dat maakt het niet alleen de moeite waard in het kader van inclusie, maar ook in het bereiken van nieuw publiek voor de culturele sector. En zo besloten we om het theater bij deze mensen thuis te brengen.”

Wat is er nodig om virtuele voorstellingen te maken?

Vertrouwen

Om te beginnen is er vertrouwen van performers, collega’s en concurrenten nodig om de investering te kunnen maken. Jan-Hein begon al ver voor de coronacrisis met zijn plannen: “Ik had op dat moment weinig steun. Performers zagen er geen brood in en een aantal collega-theaterdirecteuren wantrouwden onze plannen, omdat ze vreesden voor concurrentie met lokale theaters. De oplossing was een afspraak dat het aantal virtuele tickets niet meer mocht zijn dan het aantal fysieke bezoeken. Inmiddels is digitaal niet meer weg te denken.”

Ruimte en apparatuur

Online registraties vragen om een nieuwe benadering van ruimte en regie. Theater De Kring maakte daarom twee zalen geschikt voor videoregistratie. De oude regiekamers werden omgebouwd tot regiekamers voor audiovisuele registratie met een groot aantal beeldschermen. “In de grote zaal plaatsten we zeven camera’s, in de kleine zaal drie. Vanuit de regiekamer kunnen we al deze camera’s afzonderlijk bedienen.”

Een plan voor registratie

Theater De Kring koos er in eerste instantie voor om het minder geregisseerde theateraanbod aan te bieden via livestreaming. Dit was makkelijker te realiseren en gaf ruimte om vertrouwd te raken met deze nieuwe manier van werken. “Bij het streamen van bijvoorbeeld dans, moet de registratie vaak in overleg met de choreograaf plaatsvinden. Die weet namelijk hoe het publiek de voorstelling moet zien. Dit vraagt om veel voorbereiding, specialistische kennis en vaardigheden van ons team,” licht Jan-Hein toe.

Een platform of online omgeving

Om het aanbod bij de bezoekers thuis te krijgen, heb je een platform of streamingservice nodig. De Kring koost voor NEP: “We uploaden onze registraties via NEP, daarna kunnen we kiezen via welke kanalen het kan worden gevolgd. Bijvoorbeeld de website, YouTube, Facebook of zelfs de lokale omroep.” Zelf een platform kiezen? Houd naast de kosten ook rekening met de gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid en privacy.

Investeer in kennis en doorontwikkeling

“We hebben flink geïnvesteerd in goede apparatuur en in opleidingen voor onze theatertechnici. Zij hadden natuurlijk al verstand van geluid en licht, maar liveopnames streamen vraagt nieuwe kennis en vaardigheden.” Bij een fysieke voorstelling gebruik je bijvoorbeeld warm licht, maar op beeld komt juist daglicht beter over. Door kritisch te kijken naar het resultaat van iedere stap en elke registratie, kun je doorontwikkelen naar een online theaterbeleving die de fysieke beleving steeds verder benadert.

Jan-Hein geeft nog een voorbeeld: “We kwamen erachter dat er een stilte ontstaat tussen muziekstukken als je die zonder publiek opneemt en online uitzendt. Bij een liveoptreden wordt die tussentijd gevuld met applaus, bij een registratie in een lege zaal wordt het een ongemakkelijke stilte. Daarom schakelen we nu iemand in die de stukken aan elkaar praat om de kijker betrokken te houden.”

Verdienmodel van online voorstellingen

De tickets voor online registraties hadden dezelfde prijs als zaaloptredens, maar dan zonder de consumptietoeslag. “Ons argument: online heeft de kijker natuurlijk het voordeel van samen kijken voor de prijs van één ticket. We maken de videotickets expres niet goedkoper dan zaaltickets, omdat we willen voorkomen dat het publiek niet meer naar het theater komt.”

Schaarste draagt bij aan het succes. Voorstellingen met weinig plaatsen in de zaal, zijn online populairder. Voor een optreden van cabaretier Guido Weijers verkocht De Kring met gemak 250 videokaartjes. Een voorstelling van het Nationale Theater verkocht tevens makkelijk digitaal. Ook daar speelde schaarste een rol, omdat het Nationale Theater niet overal komt.

Digitale innovatie biedt kansen voor publiek en product

“Met dit digitale aanbod bereiken we nieuwe doelgroepen en zijn we inclusiever. Daardoor vergroten we ook ons maatschappelijk aanzien. Door livestreams aan te bieden via verschillende kanalen, zoals YouTube, Facebook en onze eigen website bereiken we verschillend publiek. Bovendien zijn we een voorbeeld voor andere instellingen.”

Jan-Hein ziet een toekomst in online aanbod als nieuwe vorm van theaterbeleving. Daarbij hoort ook een nieuw businessmodel, waarbij het volgens hem tijd wordt om gebruik te maken van de kennis en kunde van theaters. “Als theaters weten we het beste wat het publiek wil. Ik ben op zoek naar een wisselwerking tussen de vraag op regionaal niveau en aanbod dat daarop aansluit. Ik geloof dat we als theaters de theaterproducenten kunnen aanvullen door onze kennis te delen op het gebied van inclusie en bereik. Digitale innovatie biedt daarin kansen voor publiek én producten.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Jan-Hein Sloesen, directeur van Theater De Kring.