De digitale mogelijkheden voor inspirerend cultuuronderwijs: 3 voorbeelden

De tijden veranderen: leerlingen groeien op in een digitale wereld. Ze nemen hun smartphones mee naar het museum en ook in de klas zijn digitale tools niet meer weg te denken. Van online quiztools tot digiborden en laptoponderwijs. Met digitaal aanbod voor het onderwijs speel je in op deze veranderde behoefte en sluit je aan bij het publiek van de toekomst. Deze drie praktijkvoorbeelden laten zien hoe de digitale mogelijkheden benut kunnen worden om aan te sluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. 

1. Een app voor het digibord

Leerlingen boeien met klassieke muziek en ballet. Het Koninklijk Concertgebouworkest en Het Nationale Ballet stonden voor een uitdaging. Samen met Uitgeverij Follow a Muse ontwikkelden ze daarom een digibord app waarmee ze een klassiek muziekstuk en ballet interactief konden maakten. Hiermee werd hun aanbod direct toegankelijkheid voor het onderwijs.

Ze hebben hiermee leerlingen op ruim 3500 scholen door heel Nederland bereikt, waaronder jongeren die anders zelf niet in staat zouden zijn om een voorstelling te bezoeken. Zo ziet dat eruit:

Digitaal versterkt de beleving

De app is een voorbereiding of uitbreiding van de beleving. De schoolconcerten en familieprogrammering sluiten aan op de content van de app, voor kinderen is zo'n voorstelling dan een feest der herkenning. En voor leerlingen die niet naar de voorstelling kunnen komen, bieden de apps een fijne basis voor het waarderen van klassieke kunst.

Tips van de makers

• Ontwikkel je materiaal voor de leerkracht: “Onze doelgroep is de groepsleerkracht. Zij moeten met de apps kunnen werken ook al zijn ze geen vakspecialist. Daarom zijn de apps een compleet pakket met lesbrieven en kant-en-klaar materiaal.” - Berlinda Kerkhof, directeur/bestuurder Uitgeverij Follow a Muse.
• Sluit aan bij het curriculum: “We sluiten ook aan bij de leerdoelen van SLO, het landelijk expertisecentrum voor het curriculum. Daardoor is het voor groepsleerkrachten makkelijker om de digibord apps naast een methode te gebruiken.” - Klazien Brummer, directeur/bestuurder Uitgeverij Follow a Muse.
• Investeer in kwaliteit: “De apps moeten lang meegaan en tijdloos zijn, daarom hebben we geïnvesteerd in goede audio en video.” - Lili Schutte, manager educatie Koninklijk Concertgebouw Orkest.
• Laat fysiek en live elkaar versterken: “Door de apps zitten onze schoolconcerten ook meteen vol.” - Lili Schutte, manager educatie Koninklijk Concertgebouw Orkest.

2. Een digitaal lespakket

Een lespakket dat bestaat uit vlogs, invulbare pdf’s en een handleiding voor leraren. Historisch Centrum Overijssel ontwikkelde een gratis digitaal lespakket over de Tweede Wereldoorlog.

Bekijk hier hoe het project tot stand is gekomen:

Eén keer investeren, jaren profiteren

Een van de voordelen van digitaal lesmateriaal, is dat het vaak jarenlang opnieuw gebruikt kan worden met hier en daar een kleine aanpassen. Met de vlogs en materialen uit het lespakket van Historisch Centrum Overijssel, kunnen leerkrachten zelf de les geven. Het pakket kan dus op alle scholen in de regio gebruikt worden, zonder dat educatoren erbij aanwezig hoeven te zijn.

Tips van de maker

• Doe grondig voorwerk om je lespakket in te bedden in het onderwijs. “Zonder aansluiting met de schoolpraktijk wordt het voor leraren een extra taak bovenop het curriculum – en die laten ze links liggen.” - Willemijn Zwart, projectleider Expeditie Vrijheid.
• Evalueer je digitale bronnen. Beoordeel of het taalgebruik en de afbeeldingen geschikt zijn voor de jonge leerlingen.
• Maak het zo gebruiksvriendelijk mogelijk voor de leerkracht. Een goede handleiding helpt enorm! Wil je weten wat leraren graag willen? Nodig ze uit voordat je het materiaal ontwikkelt.

3. Een regionaal online educatieplatform

Verschillende culturele instellingen in Gelderland ontwikkelden samen het online platform Reizen in de Tijd. Dit is een centrale plek waar docenten van basisscholen het educatieve aanbod van culturele instellingen in de regio Gelderland kunnen vinden. Lessen voor in de klas, eventueel samen met een expert, maar ook in combinatie met een museumbezoek.

Door lesmateriaal te bundelen staat het educatieaanbod of bezoeken aan culturele instellingen niet meer op zichzelf. Ze maken onderdeel uit van een lesprogramma met leerlijn via het platform. Ook is het aanbod digitaal en gestructureerd te vinden op het platform.

Doe het digitaal en doe het samen

Doordat het platform digitaal is, kunnen leraren zoeken op thema. Hierdoor vinden ze snel en makkelijk aanbod dat aansluit bij het onderwerp. Doordat het platform aanbod heeft vanuit de hele regio, komen leraren en leerlingen sneller in aanraking met verschillende culturele instellingen uit de buurt.

De opdrachten op het platform koppelen taalactiviteiten, burgerschapsvorming, historische en geografische vaardigheden aan de hand van leerdoelen met cultuureducatie. Door het grote aanbod kunnen scholen ervoor kiezen om losse thema’s te gebruiken in hun lessen, maar ze kunnen er ook zelf een doorlopende leerlijn mee samenstellen. Zo bouwen leerlingen elk jaar verder op de thema’s, kennis en vaardigheden van het jaar ervoor.

Tip van de maker

• Als cultuureducator of verbinder kun je medewerkers helpen dichter bij de doelgroep te komen en de les interactief te maken. Ondersteun kleine musea met veel vrijwilligers met het didactische deel. 

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met: 
Christine Timmer, uitvoerend producent Educatie, Participatie en Programmering bij het Nationale Ballet; Lili Schutte, manager educatie bij het Koninklijk Concertgebouworkest; Klazien Brummel en Berlinda Kerkhof, directeur/bestuurder bij uitgeverij Follow a Muse; Willemijn Zwart, projectleider Expeditie Vrijheid bij het Historisch Centrum Overijssel; Floor Oudshoorn, manager Projects & Events bij Stichting Nederland Monumentenland en Jacoline Zilverschoon, freelance educator bij Reizen in de Tijd en erfgoedcoach bij de gemeente Tiel.